معماری بارگاه نورانی حضرت فاطمه معصومه(س) به نیمه دوم سده دوم هـ . ق باز می گردد . به استناد كتب تاریخی ، این بنا همچنان پابرجا بود تا این كه در میانه ی سده ی پنجم ه . ق ( 429 – 465 هـ . ق) توسط امیر ابوالفضل عراقی از رجال دوره طغرل اول سلجوقی تجدید بنا شد. با آغاز سده دهم هـ . ق و شروع فرمانروایی سلسله صفوی ، آستانه قم بیشتر مورد توجه قرار گرفت . درعصر قاجار، فتحعلی شاه به قم و آستانه مقدسه توجهی خاص مبذول داشت ، چنان كه تزیینات كنونی به همراه رواق ها و بیوتا ت فعلی اغلب متعلق به آن عهد است.
گنبد حرم مطهر
اولین گنبدی كه پس ازسایبان حصیری ” موسی بن خزرج ” بر فراز تربت پاك فاطمه معصومه (س) بنا شد ، قبه ای برجی شكل بود كه به همت حضرت زینب دختر امام جواد (ع) از مصالح آجر و سنگ و گچ دراواسط قرن سوم هـ .ق ساخته شد .
به مرور زمان و پس از دفن بعضی از بانوان علوی درجوار فاطمه معصومه (س) ، دوگنبد دیگر در كنار گنبد اول ساخته شد. این سه گنبد تا سال 447 هـ . ق برقرار بودند تا این كه درهمان سال ” میر ابوالفضل عراقی ” وزیر طغرل به تشویق مرحوم شیخ طوسی (ره ) به جای آن سه گنبد ، گنبد مرتفعی را آراسته به نقش ها ی رنگ آمیزی و تزیینات آجری و كاشی بدون ایوان و حجره ها بنا نهادند ، كه شامل تمام قبور سادات و آن بانوان می شد.
